It requires honesty and courage to learn who you truly are, what you want to achieve in life and where your limits are. However, through this process, you will attain self-confidence and the desire to become better for yourself and those around you.
It is only in this way that you will continue the journey of self-knowledge that will lead you to make correct choices in your life and to succeed in your goals.
Είναι γνωστό πως στην προσωκρατική φιλοσοφία ερωτήματα όπως τι είναι ο κόσμος, από τι αποτελείται το σύμπαν ή πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος απασχολούν τη φιλοσοφική σκέψη. Με το τέλος του έκτου αιώνα και κυρίως κατά τη διάρκεια του πέμπτου, η φιλοσοφική σκέψη στρέφεται στον ίδιο τον άνθρωπο. Και ίσως εδώ συνίσταται και η πνευματική επανάσταση που συντελείται στον πέμπτο αιώνα. Ο ίδιος ο Σωκράτης είπε ότι κατέβασε τη φιλοσοφία από τον ουρανό στη γη. Με το Σωκράτη το γνώθι σαυτόν αποκτά μια καινούρια σημασία. Μέσα στη γενική αλλαγή του αντικειμένου της φιλοσοφίας και της γνώσης, έχουμε αλλαγή και στη σημασία του εαυτού. Σύμφωνα με το Σωκράτη δεν έχει νόημα να ζεις μια ζωή που δεν τη μελετάς και δεν την ελέγχεις. Μια ζωή που δεν προσπαθείς να τη βελτιώσεις. Όμως, για να αλλάξεις ή να βελτιώσεις τον εαυτό σου πρέπει πρώτα να τον γνωρίσεις. Η μελέτη του εαυτού οδηγεί στην αυτογνωσία, στο βαθμό που μπορεί κάποιος βέβαια να γνωρίζει τον εαυτό του.
Στο πλαίσιο της Σωκρατικής φιλοσοφίας αυτογνωσία σημαίνει η γνώση των δυνατοτήτων και των αδυναμιών μας. Οι ψυχολογικές έρευνες δείχνουν πως τα άτομα που έχουν αυτογνωσία φαίνεται πως απολαμβάνουν καλύτερη ψυχολογική υγεία, διατηρούν μια θετική στάση ζωής και κινούνται με περισσότερη δύναμη προς την υλοποίηση των στόχων τους. Επίσης, είναι περισσότερο δραστήριοι, ενώ μπορεί να είναι πιο συμπονετικοί απέναντι στον εαυτό τους και στους άλλους-ειδικά στα λάθη και στις δύσκολες στιγμές.
Πώς μπορούμε, όμως, να αποκτήσουμε αυτή τη γνώση; Υπάρχουν πολλοί τρόποι. Διαφορετικοί για τον καθένα μας. Για μένα η μελέτη, η εσωτερική αναζήτηση και ο διάλογος είναι τα μέσα με τα οποία αναζητώ την αλήθεια για τον εαυτό μου και τους άλλους. Πιστεύω πως η ανατροφοδότηση μέσα από το διάλογο μας επιτρέπει να έχουμε μια πιο σαφή αντίληψη του εαυτού μας και να συμφιλιώνουμε ροπές που φαινομενικά είναι αντίθετες.
Το παρακάτω ποίημα εκφράζει τον τρόπο που με έχει αγγίξει το ζήτημα της αυτογνωσίας:
Γνωρίζοντας ότι δεν ξέρω με ησυχάζει.
Δεν είμαι άγαλμα, μπορώ να αλλάξω.
Γνωρίζοντας ότι δεν ξέρω με ενθαρρύνει.
Υπάρχει το άγνωστο, θέλω να μάθω.
Γνωρίζοντας ότι δεν ξέρω με φοβίζει.
Είναι κατάρα, μια απειλή.
Γνωρίζοντας ότι δεν ξέρω με λυτρώνει.
Είναι ευλογία, μια προσμονή.
Γνωρίζοντας ότι δεν ξέρω, κυνηγάω τα όνειρά μου με τα πόδια στη γη
και τα μάτια στον ουρανό.
«Γνώθι σαυτόν». Οι αρχαίοι Έλληνες ήξεραν καλά ποιοι είναι, πού ήθελαν να φτάσουν και πώς θα πήγαιναν εκεί. Για τους σημερινούς επιστήμονες αυτογνωσία είναι μια βιωματική διαδικασία, μέσα από την οποία ο άνθρωπος γνωρίζει τον εαυτό του. Η γνώση του εαυτού είναι ανεξάντλητη. Η φράση «γνώθι σαυτόν» αποδίδεται στον Χίλωνα αλλά και στον Πλάτωνα και σημαίνει «γνώρισε τον εαυτό σου». Η φράση αυτή είναι χαραγμένη στο μαντείο των Δελφών και την χρησιμοποιούσε τακτικά ο Σωκράτης.
Η αυτογνωσία είναι ένα ταξίδι που πρέπει ο κάθε άνθρωπος να το κάνει μονάχος του. Είναι ένα ταξίδι για να γνωρίσει τον εαυτό του καλύτερα, πέρα από ρόλους, μάσκες, ετικέτες, που άλλοι ή κι ο ίδιος έχει κολλήσει στον εαυτό του και πολλές φορές έχει γίνει ένα με αυτά. Αυτό το ταξίδι, μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε ηλικία και ξεκινά με παρατήρηση. Ουσιαστικά ο άνθρωπος πρέπει να γίνει παρατηρητής του εαυτού του. Να μπορέσει να δει τα καλά του και τα αρνητικά του.
Πως θα τα καταφέρουμε;
Πρώτον, μαθαίνοντας να αμφισβητούμε τις ήδη υπάρχουσες πεποιθήσεις μας και να επανεξετάζουμε αυτά που νομίζουμε πως ήδη γνωρίζουμε, καθοδηγούμενοι από τα μαθήματα που μας έχει δώσει η ζωή μέχρι τώρα. Παράλληλα, μαθαίνοντας να αφουγκραζόμαστε την εσωτερική μας φωνή—τις βαθύτερες επιθυμίες της ψυχής μας και την εσωτερική μας καθοδήγηση.
Μια προσωπική εμπειρία
Όταν ήμουν μαθητής σαν κι εσάς πίστευα ότι τα γνώριζα όλα, πίστευα ότι πάντα εγώ έχω δίκιο και πολλές φορές πλήγωνα με την συμπεριφορά μου τόσο τους γονείς μου, τα αδέρφια μου και κυρίως τους φίλους μου.
Όλα άλλαξαν με την βοήθεια ενός δασκάλου μου. Μου είπε λοιπόν εκείνος ο δάσκαλος: Πήγαινε στη θέση του φίλου σου, γίνε εκείνος, πληγώσου εσύ!
Πήγα στη θέση των φίλων μου, ένοιωσα πολύ άσχημα! Ήταν η αρχή, σιγά σιγά γνώρισα τον εαυτό μου, μπόρεσα να καταλάβω το λάθος! Έγινα καλύτερος!
Κάντε το και εσείς! Μπορείτε!
